Kontynuujemy cykl „Zachwyć się Polską”– lista polskich obiektów światowego dziedzictwa UNESCO. Dziś zabieramy Was do miasta, które może uchodzić za „żywe” muzeum. Znajdziemy tu około 1000 budynków uznanych za cenne symbole przeszłości, których nieoszacowana materialnie wartość przydaje im znaczenia. Znajdziemy tu receptury na korzenne smakołyki sięgające 700.letniej tradycji. Znajdziemy tu niepowtarzalny aromat miodu z kwiatów kwitnących nad Wisłą, ślady mostu, który jest niewidzialny i wieżę, która chce-nie chce upaść… Znajdziemy tu ślady uczonego, który stał się prawdziwym rewolucjonistą myśli astronomicznej, a jego dzieło trafiło na indeks ksiąg zakazanych. Znajdziemy tu tysiące pasjonujących opowieści, legend, anegdot, które tworzą niepowtarzalny klimat tego miasta- miasta zwanego Krakowem północy- ruszajmy do… Torunia!

„TO RUŃ!”

Jak głosi legenda, dawno, dawno temu Wisła tocząc swe leniwe wody wokół murów grodu, była dość mocno sfrustrowana widokiem mocno przechylonej wieży. Rzeczona baszta osadzona w miejskich murach obronnych przez swoje odchylenie od pionu (1,4 metra) zdawała się być niezdecydowana, zupełnie jakby pytała: mam runąć, czy też nie? Zirytowana tym faktem Wisła rzuciła jej dość uszczypliwe pytanie: „chcesz runąć? To ruń!” I to właśnie podobno dało początek nazwie miasta, które do dziś nieprzerwanie słynie z pierników i Kopernika.

Krztyna historii o historycznym mieście

Miasto zawdzięcza swoje istnienie Krzyżakom, którzy w 1233 r. zbudowali swój pierwszy gród w ziemi chełmińskiej. Czytając historię dot. początków osady, napotykamy na sformułowanie, iż pierwsi osadnicy mieszkali w tzw. rejonie wyspy- prawdopodobnie tak nazywano teren otoczony wałem, za którym chronili się tutejsi mieszkańcy.

Toruń swój szybki rozwój zawdzięcza właściwie dwóm składowym: położeniu na szlaku kupieckim (trakt łączący kierunki północny z południowym i wschodni z zachodnim wiódł właśnie przez Toruń) oraz czterem wielkim średniowiecznym cechom – piwowarom, garbarzom, sukiennikom i kuśnierzom. Miasto rozrastało się tym szybciej, że już w XIII wieku powstały miejskie cegielnie, które przyczyniły się do rozbudowy przedmieścia. Swoje miejsce na ziemi znajdywali tu pszczelarze, kołodzieje, garncarze, kowale, tragarze.

Ważnym momentem dla Torunia była budowa portu w XIV w., który umocnił pozycję handlu jako siły napędowej tego miasta. I choć dzieje Torunia były burzliwe, naznaczone śladami reformacji, potopu szwedzkiego oraz wielu innych historycznych zawieruch (przechodziło ono z rąk do rąk trafiając ostatecznie na mapy państwa polskiego), niezłomność charakterów torunian sprawiła, że gród ten stał się siedzibą myśli naukowej i kulturalnej.

Chodźmy na spacer Starówką Torunia nadgryźć katarzynkę w towarzystwie Kopernika

1. Ratusz Staromiejski w Toruniu

Bezapelacyjnie najważniejszym zabytkiem na toruńskiej starówce jest ratusz uchodzący za jednym z największych ceglanych tego typu budynków w Europie. Od zarania dziejów skupiał on uwagę mieszkańców, choćby dlatego, iż w jego pobliżu organizowano jarmarki, turnieje rycerskie, czy egzekucje skazańców. Wzniesiony w stylu gotyckim do dziś zachował swój charakter, choć w XVII wieku został poddany manierystycznej modernizacji, zaś wiek później niemal doszczętnie spłonął. Zawsze stanowił centrum „ludzkich” spraw- to tutaj znajdowały się: sala rozpraw sądowych, sala obrad rady miejskiej, skarbiec, miejskie archiwum i więzienie, ale także dziesiątki kramów, sukiennice, ławy chlebowe itp.

Legenda głosi, że ratusz stanowi odzwierciedlenie kalendarza: jedna wieża to jeden rok, cztery bramy odpowiadają czterem porom roku, dwanaście dużych sal równe jest liczbie miesięcy, zaś okien ma tu być tyle, ile dni w roku… Podobno mieszkańcy dbali, by w roku tzw. przestępnym w murze wykute zostało dodatkowe okno…

2. Dwór Artusa

Dwór Artusa obok ratusza jest bez wątpienia najokazalszą budowlą starówki. Od początku istnienia budynek należał do elitarnego Bractwa Świętego Jerzego, które opierając się na wzorze zaczerpniętym z legendy o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu, kultywowało tradycje zarówno świeckie, jak i religijne. Warto wiedzieć, że to właśnie na Dworze Artusa w 1466 roku ustanowiono drugi pokój toruński, na mocy którego do Polski wróciły Prusy Królewskie i Warmia.

Dziś w miejscu pierwszego dworu mieści się Centrum Kultury Dwór Artusa. Organizuje ono życie kulturalne torunian, w tym wiele ważnych uroczystości społecznych, politycznych i towarzyskich.

3. Dom Mikołaja Kopernika

Dom Mikołaja Kopernika to średniowieczna kamienica, która w drugiej połowie XV wieku należała do rodziny Koperników.

Nie można mówić o Toruniu i pominąć wielkiego uczonego nierozerwalnie związanego z tym grodem- Mikołaja Kopernika. Ten uczony i rewolucjonista w dziedzinie astronomii zasłużył sobie na pamięć potomnych, dlatego niezwykle ważnym punktem toruńskiej starówki jest pomnik Kopernika opatrzony słynną sentencją: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”.

Nic dziwnego, że wielką popularnością wśród zwiedzających cieszy się rodzinny dom naukowca- kamienica z XV wieku ozdobiona jest ostrołukowym portalem, ceglanymi fryzami i pionowymi wnękami, w których namalowano charakterystyczne dla średniowiecznego Torunia dwubarwne wzory.

Budynek na wzór innych ówczesnych domostw, pełnił podwójną funkcję: mieszkania i magazynu. Obecnie mieści się tu oddział toruńskiego Muzeum Okręgowego noszący nazwę Dom Mikołaja Kopernika. W kamienicy Koperników nietknięte pozostały układ wnętrz oraz ich wystrój pochodzący z XV- XVIII w., dlatego wizyta w tym miejscu to nie tylko hołd oddany wielkiemu astronomowi, ale także lekcja kultury czasów renesansu. Na szczególną uwagę odwiedzających zasługują belkowane stropy oraz ściany pokryte dekoracją malarską, pamiętającą czasy Kopernika.

W drugiej części muzeum znajdziemy pamiątki związane z życiem i pracą Mikołaja Kopernika. Niewątpliwie „smaku” muzeum dodaje część piwniczna, gdzie ulokowano wystawę pt. „Świat toruńskiego piernika”. Oprócz tego, że poznamy tu tajniki udanych wypieków pierników, będziemy mogli sami spróbować swoich sił w tej niełatwej sztuce cukierniczej.

4. Katedra Świętych Janów

Gotycka katedra pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty swoją wysoką rangę uzyskała już w średniowieczu. Powstawała wieloetapowo, przez moment była nawet w posiadaniu luteran. Wnętrze kościoła to prawdziwa skarbnica cennych dzieł sztuki. Z I poł. XIV wieku pochodzą malowidła ukazujące patronów świątyni – św. Jana Chrzciciela i Ewangelistę, a także monumentalny, wielowątkowy średniowieczny obraz przedstawiający Sąd Ostateczny. W okresie wieków średnich powstał także ołtarz główny św. Wolfganga. Niewątpliwą atrakcją jest kaplica z chrzcielnicą, przy której w 1473 roku ochrzczono Mikołaja Kopernika.

Legendarnym skarbem toruńskiej katedry jest również niezwykle potężny dzwon o znaczącej nazwie: Tuba Dei – Trąba Boża, który waży ponad 7 ton. Kiedy w XVI wieku trafił na szczyt wieży kościelnej, był największym dzwonem w tej części Europy. Według klechdy jego dźwięk miał przebłagać Boży gniew i odsunąć dzień sądu ostatecznego. Prawda jest taka, że dziś Tub Dei jest używany tylko kilka razy w roku- przy wyjątkowych okazjach, gdyż jego niski ton stanowi poważne zagrożenie dla konstrukcji wieży.

5. Mury obronne i krzywa wieża

Szybko bogacące się miasto, które stało się ważnym ośrodkiem handlu i punktem administracji zakonu krzyżackiego musiało zadbać o bezpieczeństwo. Nic więc dziwnego, że budowę murów obronnych rozpoczęto już w XIII w. Opracowany system baszt, murów i fos miał zapewnić mieszkańcom poczucie azylu, a w przypadku potencjalnego zagrożenia, dać gwarancję skutecznej obrony i udanego odparcia ataku. Pierwotnie do Torunia prowadziło 8 bram: od strony Wisły – Klasztorna, Żeglarska, Łazienna i Mostowa, od wschodu, czyli od strony Nowego Miasta Torunia – Paulińska i Kotlarska, od zachodu Brama Starotoruńska, a od północy Chełmińska.

Drugi etap umacniania fortyfikacji przypadł na XVII w., kiedy rozpoczęto budowę ziemnych fortyfikacji bastionowych. Dziś można odnaleźć ich ślady wśród zieleni miejskiej. Przez wieki stanowiły one potężną siłę obronną- były modernizowane przez Polaków, Francuzów, Szwedów i Prusaków.

Wśród baszt przyklejonych do murów obronnych Torunia najbardziej charakterystyczną jest tzw. Krzywa Wieża. Swoją sugestywną nazwę zawdzięcza rzecz jasna odchyleniu od pionu, które wynosi ok. 1,4 metra. Legenda mówi, jej powstanie zaznaczyło się nieszczęśliwą miłością jednego z toruńskich krzyżaków. Wbrew regułom życia zakonnego poczuł on niezwykłe porywy serca w stosunku do pięknej córki kupca, co zostało ukarane niezwykłą pokutą- wzniesieniem pochylonej wieży na znak „odchylenia się” od prawideł zakonu.

Dziś wśród odwiedzających toruńską starówkę przeprowadza się słynny test prawości: ci, których grzechy cięższe są od grzechu legendarnego krzyżaka, nigdy nie zdołają utrzymać równowagi opierając się plecami o ścianę wieży, zaś ci, którzy mogą poszczycić się prawością i wiernością nigdy się nie przewrócą.

Swego czasu w Krzywej Wieży upatrywano także Boskiej kary za „niegodziwe” teorie Mikołaja Kopernika. Meldunek dotyczący tajemniczego przechylenia wieży trafił podobno do samego Watykanu i stanowił jeden z ważnych dowodów umacniających przekonanie o słuszności wciągnięcia na indeks ksiąg zakazanych dzieła Kopernika „O obrocie sfer niebieskich”.

Nie sposób wymienić wszystkich znakomitych zabytków toruńskiej starówki. Samych tylko kamienic są tu dziesiątki. Ich charakter jest całkowicie zindywidualizowany, choć jednocześnie spójny z otoczeniem. Każdy budynek to okruch historii tego miejsca i ludzi, którzy je tworzyli i nazywali domem.

Właśnie dlatego, by poczuć prawdziwy klimat Torunia, nie można poprzestać na lekturze o nim, koniecznie trzeba się tu znaleźć choćby na kilka dni. Baza noclegowa jest doskonale rozwinięta. Toruń jest jednym z najchętniej odwiedzanych miast zarówno przez polskich, jak i zagranicznych turystów. Znajdziemy tu bez trudu noclegi w różnych kategoriach cenowych i w różnych standardach. Największą popularnością cieszą się apartamenty, które można wynająć z kilkoma osobami i mieszkając kilka dni w tym urokliwym miejscu „wtopić się” w średniowieczny krajobraz.

Jeśli zaś jesteśmy zwolennikami komfortu na miarę hoteli, możemy cieszyć się dużym wyborem noclegów także w tej kategorii. Toruń jest przyjazny każdemu turyście- zarówno temu, który chcąc być wagabundą, szuka kwatery prywatnej, by tanio zregenerować siły do zwiedzania, jak również temu, kto pragnie zasmakować luksusu i nocować w kilkugwiazdkowym hotelu z widokiem na zabytki lub Wisłę.

Jedno jest pewne: Toruń to przykład doskonałego mariażu przeszłości z przyszłością- tradycji i historii z nowoczesnością i postępem.

źródło zdjęć wikipedia.org